ماسک استاندارد

استفاد از ماسک تنفسی در دوران کرونا برای همه افراد جامعه ضروری و ملزوم شده است اما استفاده از ماسک اثر مخرب ندارد؟

با فراگیر شدن کرونا همه افراد جامعه با استفاده طولانی مدت از ماسک تنفسی و معایب آن آشنایی پیدا کرده اند و تقریبا با پیامد هایی همچون عوارض پوستی در کرونا و از دست رفتن آب بدن و تغییرات تنفسی در دوران کرونا به دلیل استفاده زمانبر از ماسک های تنفسی روبرو شده اند.

در این مقاله به بیان سه پیامد از عوارض های ناشی از طولانی بودن استفاده از ماسک می پردازیم.

تغییرات تنفسی هنگام استفاده از ماسک

در این رابطه تحقیقاتی که تأثیر استفاده از ماسک بر میزان اشباع اکسیژن را منعکس کرده اند، تغییرات ایجاد شده در میزان اشباع O2 و ضربان قلب را از نظر بالینی چندان حائز اهمیت ندانسته‌اند. به عنوان مثال؛ مطالعه‌ای بر روی 52 جراح که ماسک داشتند، نشان داد که میزان اشباع O2 شریانی از حدود 98% قبل از جراحی (4-1 ساعته) به 96‌% پس از جراحی، کاهش یافته است.

علاوه بر این، افزایش ضربان قلب از 85 ضربان در دقیقه قبل از عمل به 90 ضربان در دقیقه بعد از عمل نیز مشاهده شد. اما با توجه به اینکه میزان اشباع O2 پس از جراحی در محدوده طبیعی (98-90%) و ضربان قلب نیز در محدوده طبیعی (60 تا 100 ضربه در دقیقه) باقیمانده بود، تغییرات از نظر بالینی حائز اهمیت در نظر گرفته نشدند.

علاوه بر اکسیژن، سطح دی‌اکسید‌کربن نیز در زمان استفاده از ماسک تنظیم باقی می ماند چرا که اگر غلظت CO2 در خون شروع به افزایش کند، تعدادی مکانیسم فیزیولوژیکی از جمله تهویه بیشتر برای افزایش تبادل گاز در ریه ها جهت کاهش CO2 اعمال می گردند.

در سال 2013، Rebmann و همکارانش تأثیر استفاده از ماسک بر تنفس پرستاران در طی شیفت 12 ساعته را مورد بررسی قرار دادند در حالی‌که افزایش CO2 بعد از 12 ساعت مشاهده شد، اما تغییرات از نظر بالینی حائز اهمیت دانسته نشد، چرا که سطح CO2 همانند آنچه در مورد O2 مورد بحث قرار گرفت، در محدوده طبیعی سالم باقی‌مانده بود. به‌علاوه، در شیفت های 12 ساعته تغییری در غلظت اکسیژن خون یا فشار خون مشاهده نشد.

این مطالعات نشان می‌‌دهند که به نظر نمی‌‌رسد پوشیدن ماسک بر غلظت اکسیژن خون یا دی‌اکسید‌کربن تأثیر بگذارد. اگر چه، ممکن است در مورد تغییرات فیزیولوژیکی تنفس هنگام استفاده از ماسک نگرانی چندانی وجود نداشته باشد، اما ممکن است در دوره‌های طولانی استفاده از آن عوارض دیگری بروز کنند.

شکایت از سردرد به عنوان یک علامت برجسته استفاده از ماسک، در هنگام شیوع کووید-19 مورد توجه قرار گرفته است. بررسی 158 نفر از کارکنان عرصه سلامت در سنگاپور نشان داد که 81 % از افراد جمعیت مورد بررسی که به‌طور متوسط 6 ساعت در روز از ماسک استفاده می‌کنند، دچار سر‌درد می‌شوند. هم‌چنین ایجاد سر‌درد در افرادی با سابقه قبلی سردرد، در نتیجه استفاده بیش از چهار ساعت از ماسک، گزارش شده است.

Lim و همکارانش در طی شیوع سندرم تنفسی حاد (SARS) در سال 2003، افزایش سردرد (بیش از 6 بار در ماه) را به دنبال استفاده از ماسک در یک جمعیت 212 نفری گزارش نموده‌‌اند. علاوه بر سردرد، سایر ناراحتی‌ها هنگام استفاده از ماسک از جمله؛ آکنه، زخم شدن پل بینی، خارش صورت، بثورات (راش) / تحریک و ناراحتی مربوط به افزایش دمای صورت گزارش شده است.

عوارض پوستی در کرونا ناشی از استفاده ماسک تنفسی

در برخی افراد به ویژه کادر درمان استفاده از وسایل حفاظتی نظیر ماسک، شیلد و دستکش ممکن است منجر به بروز مشکلات پوستی نظیر حساسیت، اگزمای تماسی و یا آکنه شده است.

ماسکنه (Maskne) یا آکنه (جوش) ناشی از ماسک های تنفسی را یکی از عوارض پوستی نسبتا شایع در دوران شیوع کرونا ذکر کرد که معمولا در نواحی از صورت که در تماس با ماسک قرار دارند بروز می کند.

سایش و تماس مکانیکی مداوم و طولانی مدت پوست با ماسک های تنفسی به ویژه اگر همراه گرما و تعریق باشد دلیل بروز این آکنه ها یا جوش ها هستند. البته گاهی انسداد فولیکول های مو و رشد باکتری ها در آن قسمت نیز منجر به ایجاد التهاب یا فولیکولیت و بروز جوش می شود.

پوست های چرب را بیشتر مستعد آکنه دانست و استفاده از کرم های آرایشی، تماس طولانی مدت پوست صورت با ماسک تنفسی به ویژه ماسک هایی نظیر N۹۵ که محکم به صورت می چسبند باعث افزایش احتمال بروز آکنه های صورت می شوند.

از دیگر عوارض پوستی ناشی از استفاده ماسک تنفسی به پوسته ریزی، تحریک پذیری و قرمزی پوست می باشد.

به توصیه های اکادمی متخصصان پوست آمریکا به ارایه راهکارهایی برای کاهش عوارض پوستی ناشی از ماسک های تنفسی پرداخت و شست و شوی روزانه صورت با یک شوینده ملایم و فاقد عطر و استفاده از مرطوب کننده مناسب قبل و بعد استفاده از ماسک را از راهکارهای موثر در این خصوص می باشد.

همچنین به افراد دارای پوست چرب و مبتلا به آکنه توصیه می شود از مرطوب کننده استفاده نکنند و در صورت خشک شدن پوستشان از مرطوب کننده های فاقد چربی بهره بگیرند.

ضرورت استراحت ۱۵ دقیقه ای و برداشتن ماسک پس از هر چهار ساعت استفاده مداوم از ماسک تاکید کرد و آن را منوط به شرایطی دانست که خطر انتقال بیماری وجود نداشته باشد به طور مثال در محیط باز و با فاصله حداقل دو متری از سایر افراد و یا زمانی که در خودرو تنها هستید.

توصیه می شود درصورت ایجاد عارضه پوستی ناشی از استفاده ماسک تنفسی و بهبود نیافتن با رعایت نکاتی که ذکر شد فرد می تواند به متخصص پوست مراجعه کند.

استفاده طولانی مدت از ماسک تنفسی موجب از دست رفتن آب بدن می شود؟

استفاده طولانی مدت از ماسک تنفسی ممکن است موجب از دست رفتن آب بدن شود که پوسیدگی دندان و متورم شدن لثه‌ها را به همراه دارد. همچنین استفاده طولانی مدت از ماسک تنفسی می‌تواند نحوه تنفس را تغییر دهد. از آنجا که ماسک بینی و دهان را می‌پوشاند تا حدی مسیر عبور هوا از بینی مسدود می‌شود.

بنابراین، برای جلوگیری از تنگی نفس فرد از طریق دهان نفس می‌کشد. این شرایط به خشکی دهان منجر شده و موجب تشکیل باکتری‌های بیشتر در دهان و در نتیجه بوی بد دهان می‌شود.

نوشیدن آب می‌تواند به کاهش خشکی دهان و از بین بردن باکتری‌های مضر و مواد قندی در دهان کمک کند، اما هنگام استفاده از ماسک شرایط کافی برای نوشیدن آب وجود ندارد.
راهکار‌هایی وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توان از بروز بوی بد دهان در این شرایط جلوگیری کرد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:

• لزوم رعایت بهداشت دهان: این احتمال وجود دارد که نحوه مسواک زدن به درستی انجام نشود. مسواک زدن دوبار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان به طور منظم به کاهش بار باکتریایی در دهان کمک می‌کند. همچنین استفاده از دهان شویه‌های ضد باکتری تا حدودی موثر است هرچند استفاده مداوم از آن‌ها توصیه نمی‌شود.
•  توجه به نوع مواد غذایی مصرفی: مواد غذایی مانند ماهی، تخم مرغ، سیر، پیاز، قهوه یا غذای پرادویه موجب می‌شود تا ترکیب گوگرد آزاد شود که بوی نامطبوع دارد. برخی از این سولفید‌ها تا ۷۲ ساعت در جریان خون باقی می‌ماند و باعث بوی بد دهان می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود این غذا‌ها با لیمو، جعفری، سیب و هویج جایگزین شود.
• از دهان نفس نکشید: بیشتر افراد شب‌ها از راه دهان تنفس می‌کنند که باعث می‌شود نیمه شب تشنه از خواب بیدار شوند. خشکی دهان نه تنها ناخوشایند است بلکه به طور بالقوه مضر است. ممکن است فرد دچار گلو درد، گرفتگی صدا، بروز اشکال در گفتار و بلع و حتی تغییر حس چشایی شود؛ بنابراین توصیه می‌شود تنفس از راه بینی را تمرین کنید.
• تاثیر برخی دارو‌ها بر بوی بد دهان: دارو‌های مورد استفاده در درمان اضطراب، افسردگی، فشار خون بالا، درد و گرفتگی عضلانی منجر به کاهش تولید بزاق می‌شود که خشکی دهان و بوی بد را به دنبال دارد و با رعایت نکات بهداشتی فوق می‌توان آن را کاهش داد.
• مصرف دخانیات:در افراد سیگاری، حرارت دود سیگار دهان را خشک می‌کند و همچنین بزاق را کاهش می‌دهد که به نوبه خود باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود.
• ابتلا به برخی بیماریها: ابتلا به بیماری رفلاکس معده (GERD) موجب برگشت مقداری از مواد غذایی مصرفی یا اسید به دهان می‌شود که می‌تواند به راحتی ایجاد بوی بد دهان را به همراه داشته باشد. همچنین در افرادی که دچار نارسایی شدید و مزمن کلیه هستند، ممکن است نفس فرد، بویی شبیه آمونیاک داشته باشد. در این موارد درمانِ علت اصلیِ بوی دهان که بیماری مزبور است با تشخیص و تجویز پزشک توصیه می‌شود.

در پاندمی کووید ۱۹ استفاده از ماسک تنفسی، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و شست و شوی دقیق و مکرر دست ها سه اصل مهم برای پیشگیری و کنترل شیوع بیماری است که اکیدا به مردم دنیا توصیه می شود که علیرغم کمک بسیار مفید اما ممکن است عوارضی هم در پی داشته باشد که با رعایت توصیه های پزشکی قابل رفع است.